Enkele maanden geleden zagen we op de TEFAF kunst beurs in Maastricht al enkele Op-Art kunstwerken waaronder werk van Carlos Cruz-Diez. Op-Art staat voor Optical Art en kwam op in de vroege jaren zestig van de twintigste eeuw. Het is verwant aan Minimal Art en in mindere mate ook aan Pop Art. Op-Art kenmerkt zich door optische illusies, vaak door subtiele afwijkingen in repeterende elementen en patronen.

Kinetische Op-Art

De expositie Futures in het MSU in Zagreb bevat kunstwerken die je onder de noemer Op-Art kunt scharen. Getulio Alviani die bekend is van zijn metalen oppervlakken die hij schuurt. Hiermee creëerde hij patronen van reflecties die voor de waarnemer lijken te veranderen al naar gelang je er langs loopt. Veel Op-Art kunstwerken nodigen uit tot bewegend kijken in plaats van stil te staan voor het kunstwerk. Ze gaan daarmee een kinetisch-ruimtelijke dialoog aan met de waarnemer.

Tweezijdig kunstwerk

Een ander intrigerend kunstwerk in deze expositie is de Reliëfmeter van de hand van Vjenceslav Richter, Kroatisch architect, kunstenaar en ontwerper. Het bestaat uit een groot aantal industrieel geproduceerde aluminium staafjes die ten opzichte van elkaar in- en uit te schuiven zijn. Hiermee wordt de waarnemer uitgenodigd zelf het kunstwerk te manipuleren. Het kunstwerk is tweezijdig, de compositie van de golvende serie staafjes vertoont aan de andere kant het negatieve beeld ervan.

Andere dimensie

Vanaf eind jaren vijftig maakte Otto Piene zogenaamde rookbeelden. Deze kwamen tot stand door middel van het inbranden en roken van oplosmiddelen op canvas. In de Futures exposities hangt een exemplaar uit 1961. Het is een eenvoudige diepzwarte cirkel op een creme wit vlak.  Het oogt echter meer als een gat naar een andere dimensie. Met de vervagende overgang tussen donker en licht, heeft het een sinistere aantrekkingskracht. Otto Piene was oprichter van de Zero groep die verder bestond uit indertijd radicale en later invloedrijke kunstenaars als Jean Tinguely, Piero Manzoni, Yves Klein en Lucio Fontana.