Abstracte kunst
Jan Dijker, Bouke IJlstra, Lex Horn, Harry op de Laak… Wie kent ze nog? In de wederopbouwperiode waren het toonaangevende kunstenaars. Ze waren in hun tijd radicaal, vernieuwend en maakten abstracte kunst. Vaak kunst van monumentale proporties. Helaas zijn ze – ten onrechte – in de vergetelheid geraakt en dat is zonde want als je eenmaal je ogen opent voor hun kunstwerken zie je de expressieve kwaliteit en het vakmanschap dat ze aan de dag legden.
Tijdgeest
Net als in de mode en in de designwereld volgen ontwikkelingen zich in de kunst razendsnel op. Kon je vroeger van stromingen spreken die elkaar afwisselen, tegenwoordig lijken het meer op trends. Trends zijn korter van duur dan stromingen en reflecteren de tijdsgeest op een oppervlakkiger manier. Zeker, we kennen wel andere kunstenaars uit die tijd: Picasso, Willem de Kooning, Karel Appel. Beroemdheden, vanwege hun briljante en vernieuwende kunst en waarschijnlijk ook vanwege hun ‘larger than life’ personas.
Architectuur
De monumentale wederopbouwkunst maakte vaak onderdeel uit van gebouwen. Geheel in de tijdsgeest van toen waren ze voor een ieder zichtbaar in de gevels van modernistische en brutalistische gebouwen van bijvoorbeeld Hugh Maaskant. Ze vormden als het ware een Gesamktkunstwerk en kwamen tot stand in samenwerking met de architect. De kunstwerken kenmerken zich door hun expressieve energie en optimisme. In enkele gevallen kom je ook meer ingetogen, minimalistische kunstwerken tegen.
Techniek en materialen
Interessant is dat de gebruikte technieken en materialen zeer uiteenliepen: glas- en tegelmozaïek, sgrafitto, intarsia, metselwerk, glas-in-lood, glas-in-beton, betonreliëf, glas appliqué, brons, natuursteen en vele andere. De meeste kunstwerken waren expressief en speels zoals bovenstaande voorbeelden. Links een naamloos kunstwerk van Bouke IJlstra in het metrostation Stadhuis in Rotterdam en rechts een fragment van een kunstwerk in het gebouw van de Academie voor Beeldende Vorming in Tilburg van Jan Dijker.
Herwaardering
Ruim 15 jaar geleden ben ik een blog begonnen onder andere om deze ondergewaardeerde abstracte kunst vast te leggen en te delen. Gevoed door het gevoel iets bijzonders te hebben gevonden wat door veel mensen over het hoofd werd gezien, kwam ik in de loop der jaren vele kunstwerken tegen. Gelukkig is sinds die tijd de waardering toegenomen en heeft er vanuit de Rijksdienst voor cultureel erfgoed een inventarisatie plaatsgevonden van relevante kunstwerken. Het doel daarvan is om zoveel mogelijk waardevolle werken te sparen voor de sloop.